سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب

منبع: مجله قوم زیست شناسی و حفاظت, 1(2), 48-60.https://ethnobiocons.qom.ac.ir/doi: 10.22091/ethc.2024.10558.1018نویسندگانمحمود قدبیگی 1حمید مظاهری 2هما شفیعی 2مهدی مردیان 31 کارشناسی ارشد، گروه عمران، دانشکده عمران، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.2 استادیار، گروه عمران، دانشکده عمران، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.3 پژوهشگر هیدرولوژیِ محیط‌زیست، دکتری آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.چکیدههدف: آگاهی از تغییرات ریسک سیلاب شهری در ارتباط با فعالیت‌های انسانی و تغییرات کاربری اراضی در حوضه‌های آبخیز شهری نقش تعیین کننده‌ای در حفاظت از زیست بوم‌ها دارد. در پژوهش حاضر به بررسی مدیریت ریسک سیلاب شهری اراک به عنوان راهکاری بر حفاظت از زیست بوم‌ها پرداخته شد.مواد و روش‌ها: با تعریف ریسک‌های مرتبط با منشاء، یک برنامه مدیریتی بر اساس اولویت‌بندی راهکارهای مدیریت ریسک سیلاب شهری اراک ارائه شد. ابتدا با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره AHP، ریسک‌های مختلف سیلاب وزن‌دهی شدند. سپس، لایه‌های مکانی ریسک‌ها از بانک‌های اطلاعاتی استخراج شدند تا نقشه مکانی پتانسیل ریسک بر اساس لایه‌های وزن‌دار تهیه شود. در مرحله بعد، 13 استراتژی برای مدیریت ریسک سیلاب شهری اراک بر اساس مرور سوابق تحقیق و نظر کارشناسان خبره تعیین شد. سپس با استفاده از مدل TOPSIS، اولویت‌بندی گزینه‌ها انجام شد.نتایج: نتایج نشان داد در معیار توپوگرافی عامل شیب با وزن 65/0، در معیار تراکم عامل جمعیت با وزن 452/0 و در معیار هیدرولوژی عامل فاصله از شبکه رودخانه و آبراهه با وزن 70/0 اثر بیشتری نسبت به سایر زیرمعیارها دارند. همچنین نتایج نشان داد، حدود 777 هکتار از مساحت شهر که 63/6 درصد را شامل سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب

مهدی مردیان 1محمود قدبیگی 2میترا جودکی 2حسین اکبری 21 پژوهشگر هیدرولوژیِ محیط‌زیست و دانش‌آموخته دکتری آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.2 شرکت سهامی آب منطقه‌ای مرکزی، اراک، ایران.چکیدهعلم اطلاعات جغرافیایی (GIScience) با در اختیار داشتن فناوری‌های مکان‌محور همچون سیستم موقعیت‌یاب جهانی، سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی، کمک شایانی به مطالعات مختلف در علوم زمین ازجمله حفاظت از زیست‌بوم‌ها داشته است. در پژوهش حاضر، به کاربرد این علم در پروژه‌های 15 گانه طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی که هدف آن حفاظت از زیست‌بوم‌ها برای سلامت محیط‌زیست است، در دشت اراک پرداخته شد. پروژه‌های این طرح در سه بخش 1- تولید و تدقیق داده‌ها و اطلاعات، 2- کنترل، نظارت و بهره‌برداری، 3- ذخیره‌سازی آب در آبخوان‌ها تعریف شده است. در هر بخش ضمن معرفی پروژه و زیرپروژه‌های مرتبط، کاربرد GIScience مشخص گردید. همچنین لایه‌های عمومی و موضوعی و نیز مدل‌های تصمیم‌گیری در برخی از این پروژه‌ها معرفی شدند. در یک جمع‌بندی کلی می‌توان به این نکته اشاره کرد که بیشتر پروژه‌های طرح احیاء و تعادل‌بخشی مکان‌محور در حفاظت از زیست‌بوم‌ها هستند و مدیریت داده‌ها از مرحله جمع‌آوری تا نمایش نیازمند فن‌آوری‌های جغرافیایی است که GIScience به خوبی می‌تواند این پروژه‌ها را برای سلامت محیط‌زیست انسان، گیاه و سایر جانوران به منظور تأمین آب مورد نیاز مدیریت کند.کلیدواژه‌ها: حفاظت، زیست‌بوم‌، احیاء و تعادل‌بخشی، اطلاعات جغرافیایی، مدیریت، منابع آبمنبع: مجله قوم زیست شناسی و حفاظت, 1(1), 56-69.https://ethnobiocons.qom.ac.ir/doi: 10.22091/ethc.2023.9711.1006 + نوشته شده در یکشنبه بی سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب

اولویت‌بندی پروژه‌های طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی با هدف افزایش کارايی و بهره‌وری آب مهدی مردیان1، رضا عظیمی2، احمد باقری3، حسین اکبری4پژوهشگر هیدرولوژیِ محیط‌زیست و دانش آموخته دکتری آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، [email protected]مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای مرکزیکارشناس منابع آب و دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علوم و مهندسی منابع آب دانشگاه ملایرمدیر بهره‌برداری و نگهداری از تأسیسات آبی و برق آبی شرکت آب منطقه‌ای مرکزیچكيده مدیریت همه‌جانبه در هنگام اجرای پروژه از جمله مدیریت هزینه‌ها باید از درجه اهمیت بالایی برخوردار باشد. در این میان، هزینه‌های متحمل بر پروژه‌ها از جمله پروژه‌های مدیریت منابع آب نیز بسیار متنوع و پیچیده هستند. با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق به اولویت‌بندی پروژه‌های طرح احیاء و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی با هدف افزایش کارايی و بهره‌وری آب پرداخته شد تا در مدیریت هزینه کردها نیز برنامه مناسبی توسط مدیران اجرایی ارائه شود. ابتدا 10 معیار (پروژه) طرح بر اساس برنامه عملیاتی شرکت مدیریت منابع آب شناسایی شدند. سپس بر اساس روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و بر اساس نظرات کارشناسان منابع آب، داده‌های حاصل از پرسشنامه مقایسه زوجی در نرم افزار Expert Choice تنظیم شد و به تجزیه و تحلیل داده‌ها پرداخته شد. با توجه به نتایج، پروژه‌های پر و مسلوب‌المنفعه نمودن چاه‌هاي غيرمجاز و تعيين تكليف چاه‌هاي محفوره قبل از 85، مهمترین معیارهای تأثیرگذار بر افزایش کارايی و بهره‌وری آب معرفی شدند. نتیجه این تحقیق می‌تواند به عنوان یک ابزار تسهیل‌گر باشد تا با اولویت بخشیدن به پروژه‌های طرح مذکور، علاوه سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب

اصولاً از نظر تقسیم بندی، منابع تأمین آب به دو بخش منابع آب سطحی و زیرزمینی تقسیم می شود.در خصوص منابع آب سطحی باید عنوان کرد که به لحاظ سهولت دسترسی، نگاه چندان مثبتی به آن نمی‌شود و تقریباً شاید بدلیل هزینه‌های بالای کنترل آن و یا اشتراکی بودن بین سهم بران و حقابه بران  در سبد مصرف حایز اهمیت نمی‌باشد و اشخاص نگاه مسئولانه ای به آن ندارند و این در صورتیست که اکثر تمدنهای بشری، شهر ها و روستاها از ابتدا در حاشیه رودخانه‌ها، مسیلها و حتی در محل فوران و خروجی چشمه ها تشکیل شده‌اند.اکثر شهرها و روستاههای استان مرکزی نیز در حاشیه رودخانه قره چای ، قمرود ، مزلقان ، کرهرود، وسرود و ....شکل گرفته وگسترش یافته‌اند؛ بطوریکه از مرکز یا حاشیه تمام شهرهای استان رودخانه ها جاری و ساری بوده‌اند و اکثر روستاههایی که فاقد سکنه شده اند تقریبا مناطقی هستند که با مشکل بی آبی، کم‌آبی و از بین رفتن منابع آب روبرو شده اند.استان مرکزی با ریزش متوسط سالانه 286 میلیمتر، از منابع آب سطحی مناسب جهت استفاده برای کشاورزی مخصوصاً در  فصل بهار برخوردار است که متأسفانه با افزایش روند حفر چاههای عمیق و کاهش سطح آب زیرزمینی تقریباً اکثر رودخانه‌های استان بصورت فصلی شده‌اند و این موضوع باعث بروز مشکلاتی شده است... یعنی آبی که در قدیم الایام به راحتی و سهولت و ثقلی و بدون استفاده از سوخت در اختیار کشاورزان قرار می گرفت اکنون باید توسط انرژی از اعماق زمین به سمت بالا هدایت شود.در طی سالهای گذشته و جهت تأمین آب، کنترل منابع و تغذیه مصنوعی دشتها  در استان مرکزی تعداد زیادی تأسیسات از قبیل سد، شبکه آبیاری، بند های انحرافی و تغذیه مصنوعی احداث شده است که از جمله این تأسیسات مهم، سدهای ساوه و کمال ص سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب

مهدی مردیان - پژوهشگر هیدرولوژی محیطزیست و دانش آموخته دکتری آبخیزداری از دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساریلیلا رنجبر لاری - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد محیط زیست، دپارتمان عمران، محیط زیست و معماری، دانشگاه پادووا، پادووا، ایتالیامنبع: دومین کنفرانس بین المللی و پنجمین کنفرانس ملی صیانت از منابع طبیعی و محیط زیست- 1400 چکیده مقاله:با توجه به اهمیت منابع آب زیرزمینی دشت اراک برای فعالیتهای بخش کشاورزی، صنعت و محیط زیست، در این پژوهش به ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب زیرزمینی در دشت اراک پرداخته شد. در مرحله اول با استفاده از داده های پارامترهای کیفی ۵۸ چاه با استفاده از شاخص WQI شرایط کیفی آب بر اساس کلاسهای تعریف شده برای هر چاه مشخص شد. سپس با استفاده از ابزار تحلیلگر زمین آمار، نقشه پهنه بندی شاخص کیفیت آب دشت اراک تهیه شد. در مرحله بعد با استفاده از آزمون ناپارامتریک من-کندال، روند تغییرات زمانی پارامترهای pH،EC و TDS که در بیشتر مطالعات مبنای تحلیل کیفی آب هستند، در دوره آماری ۱۳۸۲-۹۶ بررسی شد. نتایج نشان داد بیشترین مساحت کلاس نامناسب شاخص کیفی آب زیرزمینی در دشت اراک مربوط به محدوده تالاب میقان به ویژه شرق تالاب است. در این بخش بیشترین تمرکز جمعیت و فعالیتهای کشاورزی و صنعتی وجود دارد که حاکی از تاثیر عوامل انسانی در کیفیت منابع آب منطقه است. همچنین ارزیابی تغییرات زمانی نشان داد مقادیر اسیدیته به طور معنیدار کاهش یافته است؛ اما تغییرات هدایت الکتریکی و کل مواد جامد معلق علیرغم افزایش، معنیدار نبودند.کلیدواژه ها: کیفیت آب، زمین آمار، آزمون من- کندال، دشت اراک + نوشته شده در شنبه بیست و سوم مرداد ۱۴۰۰ ساعت 18:33 توسط مهدی مردیان &nbs سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب

مقایسه و ارزیابی مدل‌های هوشمند و زمین‌آمار به‌منظور تحلیل تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی (دشت کمیجان)1- مه نوش مقدسی*،  2- مهدی مردیان، 3- محسن پارسا1- دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه اراک؛ 2- دانش آموخته دکتری آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری؛ 3- دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی آب دانشگاه اراکپژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، 12(24)، 64-54.چکیده مبسوطمقدمه و هدف: امروزه با توسعه بخش شهری، صنعتی و کشاورزی استفاده از آب­های زیرزمینی اهمیت بیشتری یافته است. بنابراین پایداری و توسعه بهره برداری از آب های زیرزمینی برای انواع مشتریان و اهداف مختلف، امری ضروری است که ویژگی های کمی و کیفی آن مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.مواد و روش­ ها: شبکه عصبی تطبیقی فازی (FANN) و روش زمین آماری مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی برای دشت کمیجان، استان مرکزی، ایران استفاده شده است. ابتدا داده های 36 حلقه چاه از شرکت آب و فاضلاب روستایی جمع آوری شد. سپس با استفاده از انواع نیمه واریوگرام مانند: گوسی، خطی، کروی و همچنین کریجینگ و کوکریجینگ، مدل زمین آماری با استفاده از شاخص‌های R2 و RMSE مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس برای مدل شبکه عصبی تطبیقی فازی توابع عضویت مانند: مثلثی، زنگ تعمیم یافته و گاوسی بررسی شد و بهترین مدل با استفاده از شاخص­ های R2 و RMSE تعیین شد.یافته­ها: با توجه به نتایج R2 و RMSE در مدل های زمین آماری، کروی، خطی و نمایی به ترتیب برای متغیرهای EC، TDS و pH بهترین انتخاب شدند. همچنین بر اساس نیمه واریوگرام، روش کریجینگ عملکرد بهتری نسبت به روش کوکریجینگ برای تمامی متغیرهای مورد مطالعه با ضریب تعیین بالا به ترتیب 0/73، 0/66 و 0/85 برای EC، TDS و pH و کمتر در RM سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب

پارک آبخیز (Watershed Park) بسته به شرایط فیزیوگرافی، اقلیمی و هیدرولوژیکی، یک پارک یا بوستان با جنگل‌های طبیعی یا دست‌کاشت، مسیرهای پیاده‌روی و چشم‌اندازهای دیدنی است که با استفاده از ظرفیت حوزه آبخیز و موقعیت آبراهه‌ها و دامنه‌ها ایجاد می‌گردد. در سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب

  خبرنامه انجمن آبخیزداری ایران، شماره خرداد 1399   تالاب ها یکی از مهم ترین پهنه های آبی موثر در تعدیل شرایط آب و هوایی نواحی پیرامونی و همچنین یکی از شکننده ترین پدیده های طبیعی به شمار می رود. بنابراین پایش تغییرات محیط پیرامونی تالاب ها بسیار اهمیت دارد. از نظر مردم محلی، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان های مردم نهاد، خشکسالی های پی در پی، مدیریت ناپایدار منابع آب و توسعه ناپایدار شهری و صنعتی به ترتیب مهمترین مشکلات حوزه تالاب میقان است. این تالاب که در استان مرکزی و در 8 کیلومتری شمال شرق سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب

تحلیل احتمال تجاوز از آستانه EC و pH آب زیرزمینی با استفاده از روش‌های زمین آمار در دشت اراک- فراهانسمیرا قاسمی، ناصر گنجی خرم دل، مهدی مردیانمجله پژوهش های کاربردی علوم آب، 1(1): 71-82.سال 1394 چکیده سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب

 Determination of optimized sediment rating equation and its relationship with physical characteristics of watershed in semiarid regions: A case study of Pol-Doab watershed, Iran A. Talebi, A. Bahrami سد کمال صالح اراک سرریز شد/ افزایش حجم آب سد به ۹۵میلیون مترمکعب...ادامه مطلب